‘Al Fadimem’ Türküsünün Kayıp Hikayesi Aydınlatıldı

Afyonkarahisar ve Uşak yöresinin kalbinden yükselen, nesilden nesile aktarılan ve herkesin dilinde olan o hüzünlü ezgi, ‘Al Fadimem’ türküsünün gerçek hikayesi nihayet gün yüzüne çıktı. Yıllardır kulaktan kulağa yayılan bu sevda öyküsünün ardındaki acı gerçekler, bilimsel bir çalışma ile yeniden hayat buldu.

TÜBİTAK Projesiyle ‘Al Fadimem’in İzleri Sürüldü

İscehisar Faruk Öksüz Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde gerçekleştirilen önemli bir proje, bu kültürel mirasın derinliklerine indi. Tarih öğretmeni Faruk Karakuş danışmanlığında, 12. sınıf öğrencisi Ertuğrul Meriç Boydemir tarafından hazırlanan ve TÜBİTAK 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında desteklenen çalışma, ‘Sözden Ezgiye: Fadime ile Efe Kadir’in Hikâyesinin Türküsüyle Yaşayan Belleği’ adını taşıyor. Bu kapsamlı proje sayesinde, ‘Al Fadimem’ türküsünün bilinen sözlerinin ötesindeki gerçek öyküsü ve ilk orijinal sözleri, birinci elden kaynaklarla titizlikle derlendi.

Halk müziğinin en değerli unsurlarından olan türkülerin zamanla geçirdiği değişimleri ve anlam kaymalarını incelemeyi amaçlayan bu araştırma, ‘Al Fadimem’in kahramanları Fadime Bostan ve Efe Kadir’in yanı sıra, onlarla aynı dönemde yaşamış akrabaları ve köylüleriyle yapılan derinlemesine röportajlara dayanıyor. Bu görüşmeler, türkünün kökenine inmek için en sağlam zemin oldu.

Yoksulluk ve Aşkın Birleştiği Acı Bir Kader

Yapılan araştırmalar, türkünün merkezindeki dramı gözler önüne seriyor. Efe Kadir’in, yetim ve yoksul olması nedeniyle Fadime ile evlilik yapacak maddi imkana sahip olamaması, onu Fadime’yi kaçırma kararı almaya itmiş. Fadime de gönüllü olarak bu kaçışa ortak olmuş. Ancak o dönemde, Fadime’nin yaşının resmi kayıtlarda küçük gösterilmesi (dönemin koşulları gereği yaş yazımının yaygın olmaması), olayın daha da karmaşıklaşmasına neden olmuş. Ailesinin şikayeti üzerine Efe Kadir tutuklanıp hapse girmiş. Bu sırada Fadime ise ailesi tarafından başka biriyle evlendirilmiş. Yürek burkan bu ayrılık, Efe Kadir’in hapishanede yazdığı türkülerle dile gelmiş; ‘Al Fadimem’ de bu ağıtların en bilineni olmuş.

40 Yıllık Ses Kaydı Tarihi Bir Kaynak Oldu

Araştırmanın en çarpıcı bulgularından biri, Efe Kadir’in kendi sesinden yapılmış 40 yıllık bir ses kaydının gün yüzüne çıkarılması oldu. 1985 yılında, Belçika’da yaşayan oğlu Hasan Kilci’nin talebi üzerine kaydedilen bu kaset, Efe Kadir’in türkünün dört kıtasını bizzat kendi sesiyle okuduğunu ortaya koyuyor. Ali Kalkan, Veli Kilci ve diğer aile bireyleri tarafından özenle saklanan bu kayıt, ‘Al Fadimem’ türküsünün ilk ve en doğru sözlerine ulaşmada paha biçilmez birincil kaynak niteliği taşıyor.

Yapılan saha çalışmaları ve bu tarihi ses kaydı sayesinde, günümüzde bilinen sözlerden farklı, daha önce hiç kayıt altına alınmamış kıtalar da derlendi. Böylece, kuşaklar boyunca aktarılırken değişime uğrayan ‘Al Fadimem’ türküsünün gerçek öyküsü, somut belgelerle desteklenerek haberyildizi.com.tr okuyucularıyla buluşuyor. Bu çalışma, kültürel mirasımızın ne denli değerli olduğunu ve titiz araştırmalarla gün yüzüne çıkarılmasının önemini bir kez daha gösteriyor.